Sağlık Bilimleri Yüksekokulu - sbyo@gelisim.edu.tr

Sosyal Hizmet








 Neil Thompson’a göre sosyal hizmetin bilgi temeli - II


"Kuram ve Uygulamada Sosyal Hizmeti Anlamak" kitabının yazarı Profesör Neil Thompson bu kitabında sosyal hizmetin bilgi temelini belirleyen yedi temel ilke ortaya koyar. İnsan Gelişimi, Toplumsal Yapı ve Kurumlar, Kişilerarası Dinamik, Grup Dinamiği, Örgütsel Dinamik, Sosyal Hizmet Süreci, Kuramsal Yaklaşımlar, Uygulama Yöntemleri ve Etik ve Değerlerden oluşmaktadır.


Kuram ve Uygulamada Sosyal Hizmeti Anlamak kitabının yazarı Profesör Neil Thompson bu kitabında sosyal hizmetin bilgi temelini belirleyen yedi temel ilke ortaya koyar. Bu ilkeler: İnsan Gelişimi, Toplumsal Yapı ve Kurumlar, Kişilerarası Dinamik, Grup Dinamiği, Örgütsel Dinamik, Sosyal Hizmet Süreci, Kuramsal Yaklaşımlar, Uygulama Yöntemleri ve Etik ve Değerler’dir.
 
5. Kuramsal Bilgi ve Kuramsal Yaklaşımlar

Sosyal çalışmacı, sorunları çözebilmek ve insanlara yardımcı olabilmek için kapsamlı bilgiye ihtiyaç duyar. Bu bilgi çeşitlerinden biri de kuramsal bilgidir. Kuramsal çerçeve sosyal çalışmacının durumları nasıl ele alacağı konusunda bir temel ve nasıl bir tutum takınacağı konusunda rehberlik sağlar ve sosyal çalışmacının, müdahalede hangi bilimsel yaklaşımı kullanacağını belirlemesi için gereklidir.
Kuramsal bilgi üçe ayrılır:
  1. İnsanları, durumları ve olaylara ilişkin anlayışımız açıklayan kuramlar
  2. Sosyal hizmetin rolü ve görevini açıklayan kuramlar
  3. Uygulamayla doğrudan ilişkisi olan kuramlar
 
Sosyal hizmette kullanılan bazı kuramlar Neil Thompson’ın özet açıklamalarıyla şunlardır:
 
Sistem yaklaşımı: Bireyi çevreleyen aile, toplumsal değerler, ekonomik yapı vb. toplumsal sistemlerin etkileşimini temel alır. Sadece bireyle çalışılmaz, bireyin hayatında etkili olan diğer sistemlerle de çalışılır.
 
Radikal sosyal hizmet: Yoksulluk, toplumsal sınıf ve eşitsizlik gibi toplumsal etkenler temel alınır. Müracaatçının politikleşmesi, müracaatçının sorunlarının toplumsal ve politik bağlamı hakkında farkındalık yaratma ve radikal toplumsal değişimi sağlama amaçlanır.
 
Baskı karşıtı uygulama: Müracaatçıların çoğunun baskı ve dışlanmaya maruz kaldığı gerçeğinden hareket eder. Müracaatçının sosyal konumlarından kaynaklı sorunlarla baş edebilmesi için güçlenmesi amaçlanır.
 
Güçlendirme Yaklaşımı: sosyal hizmet müdahalesinde, uzmanın, müracaatçının sahip olduğu güçleri, başa çıkma becerilerini izlemesini ve bunlara odaklanmasını sağlar. Önemli olan, müracaatçının sorunlarını, eksikliklerini, sahip olduğu olumlu ve güçlü yanları kullanarak değiştirmeyi sağlamaktır.
 
6. Uygulama Yöntemleri ve Uygulama Düzeyleri
Sosyal hizmette bireyle çalışma, grupla çalışma ve toplumla çalışma olmak üzere üç temel yöntem vardır. Bu yöntemlerle yapılan çalışmalar aynı zamanda vakanın ya da sorunun çözümlendiği düzeyleri de ifade eder. Her bir düzeyde o düzeye ait yöntemler kullanılır. Sosyal Hizmette Uygulama Düzeyleri mikro, mezzo ve makro düzeyler olarak adlandırılır.
 
Mikro düzey
Bireysel vaka çalışması: Bireyin sorunlarının çözümüne destek olmak için birebir çalışma
Aile çalışması: Değişimi ve sorun çözümünü aile düzeyinde gerçekleştirmek için aile üyeleri ile çalışma
 
Mezzo düzey
Grup çalışması: Ortak ilgi ve sorunlara sahip insanlarla grup içinde çalışma. SHU kolaylaştırıcı olarak grup üyelerinin birbirini desteklemesini sağlar. 
 
Makro düzey
Toplum çalışması: Toplumdaki gruplarla sorunlarının çözümü ve kaynakların harekete geçirilmesi için çalışma.
 
7. Etik ve Değerler
Sosyal hizmet mesleğinin belli değerleri ve etik kuralları vardır. Mesleğin etik kuralları, müracaatçı, sosyal çalışmacı arasındaki ve meslektaşlar arasındaki ilişkileri tanımlar. Sosyal çalışmacı, birey ve çevresi arasındaki karmaşık etkileşimi dikkate alarak, insanın onuru, temel gereksinimlerinin karşılanması ve fırsat eşitliğini vurgulayan değerlere göre hizmet verir. Bunun yanı sıra sosyal çalışmacı,  kendi kişisel değerlerine yönelik farkındalık geliştirmelidir, çatışan değerler ve etik ikilemler açıklığa kavuşturulmalıdır. Neil Thompson’a göre sosyal hizmetin değerleri, bireyleştirme, duyguların anlamlı dışavurumu, kontrollü duygusal katılım, kabul, yargılayıcı olmayan tutum, müracaatçını kendi kaderini çizme hakkı, güven ve insana saygı temelleri çerçevesinde şekillenir.
 
Sosyal hizmetin değer ve etik kodlarını uluslararası ölçekte belirleyen kuruluş olan Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Birliği’ne göre (National association of Social Workers- NASW) sosyal hizmet mesleğinin etik değerleri:
  1. Hizmet
  2. Sosyal adalet
  3. Bireyin onuru ve değeri
  4. İnsan ilişkilerinin önemi
  5. Dürüstlük ve Güvenirlik
  6. Yetkinlik
Sosyal hizmetin etik ilke ve sorumlulukları:
  1. Müracaatçılara ilişkin etik sorumluluklar
  2. Meslektaşlara ilişkin etik sorumluluklar
  3. Uygulama ortamına ilişkin etik sorumluluklar
  4. Meslek elemanı olarak kendine ilişkin etik sorumluluklar
  5. Mesleğe ilişkin etik sorumluluklar
  6. Topluma ilişkin ilişkin etik sorumluluklar 
Bilgiye dayalı sosyal hizmet uygulamasında yine Thompson’a göre dikkat edilmesi gereken hususlar ise şöyledir:
  1. Bilgiyi, uygulamadan önce, uygulama sırasında ve sonrasında kullanmak
  2. Özel koşulları görmezden gelen rutin yaklaşımlardan kaçınmak
  3. Mekanik uygulamadan kaçınmak
  4. Her sorun için sadece bir çözüm olduğunu düşünmekten kaçınmak
  5. Sorunların genellikle karmaşık olduğunu ve sorunu anlamanın önemli olduğunu bilmek
  6. Yaratıcı olmak, farklı çözüm yolları üretebilmek
  7. Sürekli mesleki gelişim
  8. Kendi düşüncelerinizden çok farklı olsa da yeni düşüncelere açık olmak ve diğer insanların bakış açılarını anlamaya çalışmak