Kuram ve Uygulamada Sosyal Hizmeti Anlamak kitabının yazarı Profesör Neil Thompson bu kitabında sosyal hizmetin bilgi temelini belirleyen yedi temel ilke ortaya koyar. BU ilkeler: İnsan Gelişimi, Toplumsal Yapı ve Kurumlar, Kişilerarası Dinamik, Grup Dinamiği, Örgütsel Dinamik, Sosyal Hizmet Süreci, Kuramsal Yaklaşımlar, Uygulama Yöntemleri ve Etik ve Değerler’dir.
İnsan Gelişimi:
İnsan gelişiminin bebeklik, çocukluk, ergenlik, erken yetişkinlik, orta yaş, yaşlılık, ölüm olmak üzere yedi aşaması vardır. Bunlar kısaca aşağıdaki gibi tanımlanır.
-
Bebeklik: Korunma ve bakım için başkalarına bağımlı olunan dönem
-
Çocukluk: Bağımsızlaşmanın başladığı, psikolojik tepki ve tutumların şekillendiği dönem
-
Ergenlik: “Fırtına ve stres” dönemi. Kariyer planlarının ve hayat yolunun çizildiği dönem
-
Erken Yetişkinlik: İnsanların çalışma, aşk ilişkileri, çocuk sahibi vs olma yoluyla kendilerini gerçekleştirdikleri dönem
-
Orta Yaş: Olgunluk ve deneyim sahibi olmakla tanımlanan, yaşamın oturmuş olduğu dönem
-
Yaşlılık: İnsanların bağımlılık, yetersizlik gibi olumsuzluklarla damgalandıkları dönem
-
Ölüm: Yaşam döngüsünün sonu.
Sosyal hizmet açısından insanın gelişimine ilişkin yukarıda kısa açıklamaları verilen yaşam dönemlerine ilişkin bilginin kullanımında önemli olan; müracaatçının ’ gelişim dönemi özelliklerini, bu özellikleri ne ölçüde gerçekleştirdiklerini, bunun onlar için anlamını bilmek, sosyal çalışmacının destek olduğu sorunların ve çözümünün gelişim dönemi özellikleriyle bağlantılı olduğunu bilmek, gelişim dönemleri arasındaki geçişlerin yarattığı zorluğun sorunlara yol açacağını bilmek, ve engellilik ve toplumsal etkenler nedeniyle gelişim dönemlerini farklı şekilde yaşayacağını bilmektir.
Toplumsal Yapı ve Kurumlar :
Thompson’a göre toplumsal yapı ve kurumların bilgisine sahip olacak sosyal çalışmacının bu konuyla ilgili bilmesi gereken temel varsayımlar şunlardır:
-
Sorunların çoğu toplumsal kökenlidir.
-
Toplumsal sorunlar toplumsal olarak yapılanır.
-
Sorunlar, toplumsal düzeyde çözüldüğü zaman kalıcı çözüm elde edilir.
-
Kişisel ve psikolojik sorunlar, toplumsal sorunlardan etkilenir.
-
Uygulamanın temel aldığı sosyal politikalar, toplumsal, siyasal ve ekonomik koşulların etkisiyle hazırlanır.
Toplumsal yapıyı anlamak için toplumsal ayrımların (sınıf, ırk, etnik köken, cinsiyet, engellilik, cinsel yönelim ve din), güç ilişkileri (Güçsüzleşmiş gruplarla çalışma. Çalışma sırasında güç uygulama. Güçlendirmeyi anlama.), ideoloji (güç ilişkilerini ve toplumsal ayrımları belirleyicidir. Örn. Ataerkil ideoloji, kapitalist ideoloji), yasa ve düzen (Sosyal çalışmacı çoğu kez yasa uygulayıcı olarak düzenin devamına yardımcı olur. Olumlu ve olumsuz sonuçları vardır.) ve toplumsal kurumlar (aile, evlilik, etnik ve dini kimlik) bilgilerine sahip olmak gerekir.
Şu sorular sosyal çalışmacının toplumsal yapı ve kurumlarla ilişkisinde önemlidir:
-
Çalıştığınız insanların toplumsal konumu nedir?
-
Hangi toplumsal etkenler ilgilendiğiniz soruna yol açmıştır?
-
(Aileyle çalışırken) Aileye özel bir farklılık var mıdır?
-
Bir sorunla ya da M. ile ilgilenirken var olan toplumsal eşitsizlikleri güçlendiriyor musunuz?
-
İlgilendiğiniz sorunun toplumsal ya da siyasal kökeni varsa bu alanları etkilemek için ne yapabilir misiniz?
Kişilerarası Dinamik, Grup Dinamiği, Örgütsel Dinamik:
Kişilerarası dinamik, grup dinamiği, örgütsel dinamiğe ait bilgiler ise aşağıda belirtilen unsurlardan oluşur. Sosyal çalışmacının yaptığı müdahalenin düzeyine göre (mikro, mezzo, makro) bu bilgilere sahip olması gerekir.
Kişilerarası Dinamik
-
İletişim: Sözel ve sözel olmayan iletişim, insanları iletişim yoluyla anlama.
-
Güç: Kişilerarası ilişkilerde güç ilişkileri, ezme ve ezilme ya da güçlenme
-
Ortam: Ortamın çalışmayı etkilemesi. Örn. Görüşme odalarının resmi oluşu olumsuz etkiye sahiptir.
Grup Dinamiği
-
İletişim: Bazı üyeler açık ve özgürce konuşurken, diğerleri sessiz kalabilir. Grupta iletişimin rahat olması gerekir.
-
Güç: Bazı üyelerin baskınlığı diğerlerinin geri çekilmesine ya da çatışmalara yol açabilir.
-
Ortam: Fiziksel koşullar grup sürecini etkileyebilir.
Örgütsel Dinamik
-
Örgütsel kültür
-
Resmi ve resmi olmayan güç ilişkileri
-
Politika ve yönetmelikler
-
Yönetim biçimleri: Otoriter ve demokratik yönetim biçimleri
Sosyal Hizmet Süreci:
Sosyal hizmet müdahale süreci yedi aşamadan oluşur. Bir vakayla çalışırken sosyal çalışmacı her bir aşamada neler yapılması gerektiğini bilmelidir.
-
Tanışma: Sosyal çalışamcının müracaatçıyla ilk temas ettiği aşamadır. Burada müracaatçıyla güven ilişkisi kurulmalıdır. Soruna ilişkin müracaatçının beyanı dinlenir.
-
Ön Değerlendirme: Bilgi toplama, sorunu ortaya koyma, gereksinimleri belirleme, güçleri ve güçsüzlükleri ve sorunun çözümü için ulaşılacak amaçları belirleme aşamasıdır. yapılacakları tasarlama aşamasıdır.
-
Planlama: Belirlenen amaçlara ulaşmak için yapılacakları tasarlama aşamasıdır.
-
Uygulama: Planlama aşamasında karar verilen eylemlerin hayata geçirildiği aşamadır.
-
Son Değerlendirme: Sonlandırmadan önce hedeflenen amaçlara ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirildiği aşamadır.
-
Sonlandırma: Kişilerin kendi sorunlarını çözer hale getirdikten sonra müdahale bitirilir ve müracaatçının sosyal çalışmacıya bağımlılık geliştirilmesinin önüne geçilir.
-
İzleme: Çalışmanın başarılı olup olmadığını belirlemek üzere sonlandırmadan sonra vakanın belli bir süre takip edilmesidir.
