10 Mart 2020 Salı
Gastrit ve hemşirelik bakımı
Mide mukozasının enfeksiyon veya irritasyona yanıt olarak verdiği, nonspesifik inflamasyonu olan gastrit hastalığının günümüzde görülme oranı giderek artmaktadır.
Gastrit hastalığının nedenlerine ilaçlar, otoimmünite, aşırı duyarlılık reaksiyonları ve enfeksiyona neden olan ajanlar örnek verilebilir.
Ayrıca ağır yemekler, kuru ve sert gıdalar, acı-baharatlı gıdalar, alkol, sigara, aşırı tüketilen çay, kahve, düzensiz yemek yeme, çiğnemeden yemek, fazla ilaç kullanımı, ateşli hastalıklar ve safra kesesi, kalp, karaciğer, romatizmal hastalıkları risk faktörlerini oluşturmaktadır.
Gastritte mide mukozasında ödem ve hiperemi görülmekte ve zamanla mukozada yüzeysel erozyona (aşınmaya) yol açmaktadır. Gastrit akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır.
Kronik gastritler de kendi içinde yüzeyel ve atrofik olarak sınıflandırılır. Helicobacter Pyolori (H.Pyolori) gastritin en önemli nedenlerindendir. Kronik gastritin %70 – 90 oranında etkeni H.Pyoloridir. Hastalık çoğunlukla midenin fundus ve antrumunu tutar. Sanitasyonu kötü olan (sosyoekonomik düzeyi düşük, gelişmemiş ülkelerde) yerlerde kontamine su ve gıdalarla oral veya fekal olarak bulaşma oranı oldukça yüksektir. Kronik gastrit yaşlılarda, kronik alkolizmde, sigara içenlerde daha sık görülmektedir.
Akut gastrit belirti vermediği gibi bulantı, kusma veya hematemez gibi ciddi gastrit belirtileri de verebilir.
Kronik gastritte atrofi gelişene dek belirti görülmez. Sonrasında antiasit alımıyla hafiflemeyen, midede ağrı, yanma gibi ülser belirtilerine benzeyen belirtiler görülür. Ayrıca yorgunluk ve pernisyöz anemi belirtileri ortaya çıkabilir. B12 vitamininin emilim bozukluğu, kanama, gastrik perforasyon, kanser olası komplikasyonlardır.
Gastrit genellikle asemptomatik olarak seyrettiğinden tanı koymak için gastroskopi (mide endoskopisi) veya biyopsi (parça alımı) gerekmektedir. Bunların yanısıra gaitada antijen testi, serolojik testler ve üre nefes testide yapılmaktadır.
Gastrit tedavisinde temel yaklaşım nedene yöneliktir. Kronik gastrit tedavisinde H.Pyolori eradikasyonu en önemli noktalardan birisi olup üçlü kombinasyonlar (antiasitler, H2-reseptör antagonisti, proton pompa inhibitörleri) en etkin tedavi yöntemidir.
Pernisyöz anemi gelişmişse B12 vitamini tedaviye eklenmelidir. Kanamaya yol açabilecek faktörler (aspirin ve kortikosteroidler) dikkatli kullanılmalıdır. Alkol ve tütün kullanımı engellenmeli, hafif ve sık beslenme şekli benimsenmelidir.
Kanama durumunda cerrahi müdahale gerekebilir, ciddi aşındırıcı gastritlerde subtotal gastrektomi, pyoloroplasti, vagatomi veya total gastrektomi uygulanabilir.
Gastritte hemşirelik bakımında bireyin beslenme düzeni önceliklidir. Örneğin; iritan ve katı yiyecek alımı önlenir, az ve sık hafif bir diyet verilir. Alkol ve tütünden uzak durulur. Stres olabildiğince azaltılmalıdır. İlaçların düzenli kullanımı konusunda gerekli bilgilendirme yapılmalıdır. Ağrı, kanama bulguları, sıvı ve elektrolit dengesi takip edilir. Kilo takibi yapılır.
