Palyatif bakım ve hemşirelik

Palyatif bakım hizmeti 1967 yılında İngiltere’de hemşire Cicely Saunders tarafından başlatılmış olup sonrasında bakım veren hemşire sayısı artırılmıştır. Palyatif bakım hizmetleri ilk olarak kanser hastalarına verilmeye başlansa da zamanla palyatif bakım anlayışı değişme göstererek kronik hastalığı olan bireyleri kapsamıştır.

Geleneksel tıbbi tedaviye ve agresif tedavilere yanıt vermeyen hastalara rahatlatıcı bakım uygulanır. Motor nöron hastalıkları ve ilerleyici nörolojik hastalıklar (Alzheimer, ALS), ileri dönem organ yetmezlikleri (kalp, akciğer, böbrek, karaciğer, beyin), tedaviye yanıtsız kanserler, HIV/AIDS gibi ilerleyici hastalıklar palyatif bakımı gerektiren hastalıklardır. Günümüzde Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine bakıldığında palyatif bakım ihtiyacı olan hastaların sadece %14’ünün hizmet alabildiği görülmektedir. Durum böyleyken palyatif bakım hizmetlerinin artırılması ve kaliteli bakım vermek bir ihtiyaç halini almıştır.

Her hastanın yaşamının son günlerini huzur içerisinde geçirmeye hakkı vardır. Bu nedenle palyatif bakım insan hakları değerleri arasında sayılmaktadır. Palyatif bakımda ölüm ne geciktirilir ne de hızlandırılır, amaç yaşamın niteliğini iyileştirerek yaşamdan ölüme geçiş sürecini kolaylaştırmaktır. Ayrıca palyatif bakım düşük maliyetli bir yaklaşımdır. Çok ucuz olup, hastaların hastane ve acil servislere sık sık başvurmalarını ve uzun dönem hastanede yatmalarını önler.

Palyatif bakım sadece hastalara yönelik olmamakla birlikte  ölümün yaklaşmasıyla hastayı ve aileyi rahatlatıcı uygulamalara yoğunlaşır. Ailenin kabullenmesine yardımcı olma, aileyi bilgilendirme ve yas ile mücadele palyatif bakımın önemli uygulamalarındandır. Klinik değerlendirmeye ek olarak dini yardım, ekonomik destek, psikososyal yardım gibi aileyi destekleyen hizmetleri de içermektedir. Bu süreçte hasta ve ailesiyle en çok etkileşimde bulunan kişi olan hemşireler kilit öneme sahiptir. Hemşire hasta ve aile merkezli bir bakım uygularken, bakımı hastanın kültür, inanç, ırk, dil, din, beklentilerine, yaşa ve eğitim düzeylerine göre planlamalıdır. Hastanın huzurlu ölümü için gerekli çevre düzenlemesini yapmalı, hasta ve ailesinin mahremiyetinin korumalıdır. Hasta ve yakınlarının uygun bakım hizmetlerine ve kaynaklara ulaşmaları konusunda rehberlik etmelidir.

Palyatif bakım hemşiresi kapsamlı ve hoşgörülü bir bakım vermelidir. Hastanın bakımı sırasında elinden gelen en iyi bakımı vererek huzur içinde ölmesini sağlamalıdır. Bu nedenle bilgisi ve deneyimlerini artırmalıdır. Araştırma sonuçlarını takip ederek gelişmeleri verdiği bakıma yansıtabilmelidir.