Zor veya travmatik olaylar ve deneyimler, bir çocuğun hayatında başa çıkması zor olan çok büyük sıkıntılara neden olabilir. Mahalle değişikliği, bir kardeşin doğumu, ebeveynlerin boşanması, sevilen birisinin kaybı, akran grubundan dışlanma ve bu gibi olaylar çocuğun çeşitli alanlardaki gelişimini etkileyebilir.
Bu farklı sorunlardan kaynaklı biriken stres ve anksiyete çocuğun günlük yaşantısında psikososyal, davranışsal, eğitimsel ve ailevi birtakım sorunlara yol açabilir. Böyle durumlarda çocuğun kendi sorunlarıyla başa çıkabilmesi için sağlıklı bir destek sistemi oluşturmasına yardımcı olmak ve müdahalede bulunmak gerekliliği doğabilmektedir.
Oyun terapisi danışan kişiye bir terapist ile oyun oynayarak kendi dünyasını anlamlandırmak için güvenli bir ortam sağlayabilen bir tedavi disiplini ve müdahale tekniğidir. Oyun terapisi sorunlu çocuklara yardımcı olacak danışmanlar, psikologlar, sosyal hizmet uzmanları, evlilik ve aile terapistleri gibi pek çok farklı akıl sağlığı uzmanı tarafından uygulanabilir. Yaşları büyüdükçe danışanlar Diyalektik-davranışçı Terapi (DBT), Bilişsel-davranışçı terapi (CBT) ve Psikanalitik terapi gibi kendilerini konuşarak ifade edebilecekleri farklı terapi çeşitlerine yönlendirilebilirler.
Çoğu çocuk yetişkinlerle aynı söz dağarcığına sahip değildir. Bu yüzdendir ki onların duygularını anlamlandırmaları, zorlukları tanımlamaları ve istenen ve kabul edilenleri doğru şekilde çevrelerine ileterek yaşadıkları çevreyi düşünceel ve pratik örgülerde şekillendirmeleri zorlaşır. Bunun bir sonucu olarak da çevrelerini, istekleri ve ihtiyaçları sağlıklı bir şekilde ifade edilemez. Burada çocuğun dünyasına giriş için bize bir kapı aralayan oyunun önemi ortaya çıkmaktadır. Oyun, oyun terapisinde ana iletişim aracı olarak kullanılır.
Zira çocuklar kendilerini yetişkinlerin diğer terapi tekniklerinde yaptığı gibi sözlü olarak ifade edememeleri üzerine danışanla oturup sözlü olarak iletişim kurmak yerine, terapist, onun seans süresi boyunca oyun oynamasına izin verir. Bir terapistle oyun oynayan çocuğun ihtiyaçları ve istekleri terapist ile kurulan töropatik ilişki iyileştikçe açığa çıkmaktadır.
Çocukla terapist arasındaki tedavi edici ilişki güven ve itina ile inşa edilir. Terapist oyun oynarken problemli çocuğun kendi seviyesinde ve hızında kendini ifade etmesi için ona vakit vermelidir. Oyun terapistinin asıl rolü talep edilen terapiyi sağlamak, ebeveynlere ve ebeveynler yerine geçen kişilere yardım etmek ve onları da gereken durumlarda eğitimsel olarak dahil etmektir. Terapi odası bir çocuk için öngörülebilir, güvenli ve düzenli bir ortam sağlamasının yanında kolayca da temizlenebilecek ve çocuğun kullanımı ve dağınıklığını da yansıtabileceği çocuğun ve terapistin bir seansı paylaştığı yer olmalıdır. Seanslar 30 ile 50 dakika arasında olabilir. Bu seanslarda aile dinamiklerini yansıtması için kuklalar gibi veya stres ve kaygıyı gidermesi için kum gibi farklı oyuncak ve materyaller kullanılmaktadır.
Terapi odasında çocukların kullanımına sunulması gerek birçok oyuncak ve materyal bulundurulmalıdır. Bunları kategorilerine göre şöyle sıralandırabiliriz:
-
Günlük yaşam ve yetiştirme ile alakalı oyuncaklar: örneğin; oyuncak evler ve oyuncak bebekler, oyuncak aile figürleri, biberon ve emzik, çeşitli kuklalar, oyuncak yiyecekler ve mutfak gereçleri, paralar, arabalar vb.
-
Sanatsal üretimi ortaya çıkarabilecek yarıtıcı ve duygusal rahatlama sağlayan oyuncaklar: örneğin; boya, kum, Play-Doh, kil, çeşitli müzik aletleri müzikal kalemler ve kağıtlar, sihir deneği, kostümler vb.
-
Dışavurumu sağlayan agresif nitelikli oyuncaklar: örneğin; oyuncak askerler, oyuncak silahlar (lastik ve reklendirilmiş olmasına özen gösterilmelidir) köpük kılıç, plastik bıçak, kelepçeler, kaplan, köpekbalığı gibi agresif olabilecek hayvan figürleri vb.
Oyun terapisi odasında her oyuncak bulundurulmamalı, gerekli kategorilerde çeşitli oyuncaklar bulundurulması amaçlanmalıdır. Bulundurulan oyuncaklar kullanımı kolay ve basit, uzun süreli kullanıma izin verecek kadar sağlam ve çocuğu mutlu edebilecek kadar eğlenceye izin verebilecek oyuncaklar olmalıdır. Odada bulundurulan oyuncakların orda bulunm amaçları olmalıdır çünkü farklı çeşitlerdeki oyuncaklar farklı ihtiyaç ve istekleri karşılamaktadır. Seçilen oyuncakların amaçları şunlardan birkaçı olabilir;
-
Çocuğun kendisini ve çevresindekileri keşfetmesine teşvik etmek
-
Günlük yaşama dair roller, değer ve kültürleri karşılaştırmada ve keşfetmede yardımcı olmak
-
Çocuğun istek ve ihtiyaçlarını sembolik olarak yansıtabilecek nitelikte olmak
-
Birçok değişik duyguların dışavurumuna yardımcı olabilecek nitelikler sunmak
-
Çocuğun üretimini arttırmak ve sanatsal becerilerini geliştirmek.
Burada verilen temel bilgilere rağmen, oyun terapisi dinamik ve büyümekte olan bir terapi alanıdır. Yapılan yeni araştırmalar ve yeni keşiflerle bunların oyun terapisine uygulanması, oyuncak ve materyal kullanımı ile gelecekte de çocuklar için daha iyi bir keşif alanı yaratılıyor olacaktır.
