Yaratıcılık;
-
Ulusal Eğitimde Yaratıcılık ve Kültür Danışmanlık Grubu (NACCE, 1999) ‘ Sonuçta özgün ve değerli bir ürün elde etmeyi sağlayan hayal etme aktivitesi’,
-
Rein (2000) ‘ Yaratıcılık, yeni alışılmadık ve benzersiz yollardan giderek düşünceler, gerçekler ve bilgiler üzerinde etkili olma becerisidir’ şeklinde tanımlamıştır.
Yaratıcılık süreçlerinde dürtüler, sezgiler, çözümlemeler ve bireşimler (sentezler) söz konusudur. Sezgi de sanıldığı gibi çok kendiliğinden, dayanaksız ve birden ortaya çıkan bir olgu olmayıp beynin sağ yarı küresinde oluşan, çok hızlı bir kavrama durumudur, içinde zihinsellik ve ussallık, dayandığı gözlem ve izlenimler bulunmaktadır. Yaratıcılığın ortaya çıkmasında rol oynayan öğeler; Algı, Duygu, İmge, Simge, İmgelem, Mecazdır.
Yaratıcı bireyin özellikleri;
-
Sözel olmayan yollarla duygularını ifade ederler. Örneğin, jest ve mimik kullanırlar, dans ederler, resim yaparlar, şarkı söyler, müziklerini oluştururlar.
-
Problem çözer bu konuda beceri kazanırlar.
-
Yeni anlamlar ve düşünceler yaratırlar.
-
Dünyayı algılama şekillerini ve anladıklarını anlatır, karşılık verir, idrak eder. Örneğin; yaratıcı oyunlarına rol oynayarak uyum sağlarlar.
-
Düşünme becerilerini daha çok kullanırlar.
-
Sıradan olmayan tabulara, alışılagelmemiş hareketlere, düşüncelere uyma zorluğu hissetmezler.
-
Etrafındaki eksiklikleri görebilecek kadar dikkatli olurlar.
-
Hem enerji dolu hem de sessiz ve rahattırlar.
-
Eğlence ve disiplini, sorumluluğu ve sorumsuzluğu bir arada bulundururlar.
-
Kendi içinde ve dışındaki çelişkili durumlar ve olaylara karşı sürekli olarak kendilerini korurlar.
-
Yeni bakış açıları, ön görüler ve yargılar oluştururlar.
-
Sorunlara çözüm getirebilecek kadar bilgi ve tecrübeye sahip olan kişilerdir.
-
Karşılarına çıkan fırsatlardan yararlanırlar.
-
Karşılaştıkları güçlükleri yenmek için yeni çözüm yolları bulurlar.
-
Her şeyi merak ederler, soru sorarlar ve tahminlerde bulunurlar.
-
Araştırmaya ve deney yapmaya eğilimleri fazladır.
-
Yeni ve değişik buluşlar ortaya koyarlar.
-
Bir konu üzerinde ilgi ve dikkatlerini uzun süre tutarlar.
-
Ayrıntılara dikkat ederler, yanlış ve eksikleri hissederler.
Sanat ise;
-
“Sanat, hayal gücünün anavatanıdır. Kesin bir tanımı yapılamamakla birlikte sanat; insan ile doğadaki nesnel gerçekler arasındaki estetik ilişkinin dışavurumudur” şeklinde tanımlanmaktadır.
Çocuklarda sanat; Küçük çocuklarda aynen yetişkinler gibi kendi becerilerini ortaya koymak ve içinde yaşadıkları çevreyi daha iyi tanımlayabilmek için sanatsal etkinliklerle uğraşmaktan büyük zevk alırlar. Sanat etkinliklerinin temel amacı, görsel kültürün inceliklerinin daha iyi anlaşılmasına ve tanımlanmasına yardımcı olmaktır. Çocukluk dönemindeki sanat olumlu tavır ve tutumları geliştirici, sanatsal çalışmalara ilgiyi arttırıcı, düşünebilme ve düşündüğünü ifade etmeyi geliştirici, hayal gücünü ve yaratıcılığı uyarıcı nitelikte olmalıdır.
Genellikle uygulanacak sanat eğitimi programları aşağıda belirtilen özellikleri içeren bazı deneyimleri sağlayacak nitelikte olmalıdır:
-
Hem doğal hem de insan yapımı olan sanat eserlerinin yoğun olarak incelenmesi,
-
Çocukların yaratıcı el becerilerini ortaya koyabilecekleri sanat çalışmaları aracılığıyla kişisel duygu ve düşüncelerini en iyi şekilde ifade edebilmelerine yardımcı olunması,
-
Sanat çalışmalarında kullanılan materyallerin detaylı incelenmesi ve kişisel yetenekleri en iyi şekilde ortaya koyabilecek olanlarının belirlenmesi,
-
Çocukların kişisel yeteneklerine uygun olan ve estetik duygularını tatmin edici yönde araç ve gereçlerle çalışması,
-
O halde uzmanların temel görevi çocuğun somut deneyimler geçirebileceği çevresel düzenlemeleri yapmak olmalıdır. Ancak, çocuk bu düzenlemeler içinde bağımsız olarak bazı yapıları kendi kendine öğrenmelidir. Sanatta yaratıcı ifade, çocuğun yetişkin yönlendirmesi olmadan kendi yaratıcı gücü ile bazı problem çözme ile ilgili durumlara cevap bulabilmesidir.
“Çocukluk Döneminde Sanat ve Yaratıcılık” dersi kapsamında, 0-18 yaş grubu çocuklarına yönelik öğrenciler ile birlikte oyun materyalleri tasarlanmıştır. Öncelikle her öğrencinin hangi yaş grubuna uygun ve nasıl bir materyal tasarlamak istediği ile ilgili planlama yapılmıştır. Bu materyallerin hangi gelişim alanına uygun olacağı konusunda tartışılarak uygun seçimler yapılması konusunda öğrencilere rehberlik edilmiştir. Planlama yapıldıktan sonra uygun malzeme seçici konusunda araştırmalar yapılmış ve öğrencilerin yaratıcılıklarını kullanabilecekleri şekilde çalışmalarına başlamaları için yönlendirmeler gerçekleştirilmiştir.
Tasarlanılan materyaller bilişsel, psikomotor(büyük kas- küçük kas), müzik, özbakım, fen-matematik becerilerine yönelik hedef ve kazanımları içermektedir. Kullanılan malzemelerin dayanıklılığı, estetikliği, belirlenen yaş grubuna uygunluğu, hedeflenen alana uygunluk becerisi, çocuklar için kullanılabilirlik seviyesi ve seçilmiş olan malzemelerin çocuklara zarar vermeyecek ölçüde olmasına dikkat edilmiştir.
