Görsel sanatlar resim, heykel, mimarlık, seramik, grafik sanatlar, uygulamalı sanatlar, tekstil, moda tasarımı, film, fotoğraf ve endüstri tasarımı gibi dalları kapsar. Müzik, edebiyat gibi işitsel ve sözel sanat türleri ise görsel sanat dalları arasında yer almamaktadır. (San, 2003).
Sanat çocukların dünyayı anlamasını sağlar. Sembollerle duygu, düşünce ve deneyimlerini paylaşabileceklerini görürler (Schirrmacher, 2006). Okul öncesinde somut ve yaşantıya dönük çalışmaları içeren görsel sanat eğitimi, çocukların günümüz toplum ve ekonomisine etkin bir şekilde katılımını sağlaması için gereken bakış açılarını, özellikleri ve yaratıcı düşünce becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Çocukların öz disiplin ve öz saygısını güçlendirir ve yaratıcılığı besler (Isbell ve Raines, 2003). Sanat, hayallerin gerçekleştirilmesi ve hayal gücünün tazelenmesi için eşsiz kaynaklar sunar. Fikirler, durumlar ve nesneler arasındaki ilişkileri ortaya çıkarır, düşünce ve eylem arasında bağlantı kurmayı sağlar. Çocuklar sanatın zengin materyalleri ve araçları ile çalışırken el-göz koordinasyonları gelişir, parmak, bilek, el ve kollarını nesneleri manuple etmekiçin kullanabilirler.Başlangıçta koldan yönetimli yapılan etkinlikler el ve parmak yönetimine doğru ilerler (Koster, 2001; Mayesky, 2006). Bu onların beslenme, giyinme ve temizlik gibi öz bakım becerilerinin de temelini oluşturur. Birçok eğitim programı matematik ve bilim üzerine odaklansa da araştırmalar sanatın beyin gelişiminde önemli etkisi olduğunu göstermektedir. Sanat, beynin sağ ve sol lobu birlikte çalıştığı dolayısıyla holistik öğrenmenin güçlü olduğu tek alandır. (Adu-Agyem vd. 2009; Hanna, 2011; Eglinton, 2003). Bu nedenle son zamanlarda yapılan bazı çalışmalarda sadece sanat eğitiminden değil sanat odaklı öğrenme yaklaşımı üzerinde durulmaktadır. (Deasy,2002; Israel, 2009; Flood and Bamford, 2007; Charleroy vd., 2012).
Dewey, çocukların aktif öğrenenler olduğuna işaret etmiş, sanatın ayrı bir disiplin olmasından çok program içine kaynaştırılmasının esas olduğunu vurgulamıştır. Sanat eğitiminin babası olarak bilinen Franz Cizek, çocukların doğasında kendilerini ifade etme ve yaratma ihtiyacının olduğunu, öğretmenlerin sanat eğitiminde kullandıkları yöntemler ile çocukların yaratıcıklarında ki engelleri kaldırabileceğini ve sanatsal gelişimlerini destekleyebileceğini vurgulamış, çocuklar için bir sanat okulu açarak kademeli sanat eğitimi hareketlerine önemli bir model oluşturmuştur (Eglinton, 2003; Kindler, 1995). Viktor Lowenfeld de her çocuğun yaratıcı doğduğunu fakat daha sonra bunun çevre ile sınırlandırıldığını belirtmiştir. (Kindler, 1995). Howard Gardner ise görsel sanatların, görsel düşünmeyi desteklemesi bakımından önemli olduğuna inanmıştır. Görsel düşünmeyi, çoklu zeka yaklaşımında görsel/ uzamsal zeka içinde ayrıca ele almıştır (Shillito vd., 2008).
Anaokulunun ilk kurucusu olan Friedrich Froebel, çocukların hem kendi sanatlarını yapmalarından hem de başkalarınınkinden keyif almaları gerektiğini belirtmiştir. Ona göre sanat çalışmaları öğretmenin tüm çocukların farklı yeteneklerini görmelerine fırsat verdiği için değil her çocuğun tüm gelişim alanlarına destek verdiği için önemlidir (Akt. Fox ve Berry, 2008). Okul öncesinde sanat eğitiminin en önemli özelliği çocuklara birçok materyal arasından seçim yapma imkanı vererek onlara sağlanan ilk somut ve bağımsız seçim hakkının olmasıdır. (Akt. Fox ve Berry, 2008). Çocuklar kendi sanat çalışmalarını yaptıkça ve diğerleri ile paylaştıkça keyif ve heyecan hisseder, çeşitli araç, yöntem ve uyarıcı ortamla birlikte çalışmayı, ellerini ve akıllarını görsel dünyanın keşifleri ile koordine etmeyi, fikirlerinin ifadesini geliştiren seçimler yapmayı öğrenirler. Doğal meraklılıkları desteklenir ve güçlükleri aşmanın önemini hissederler (Mayesky 2006, Koster; 2001; Hanna, 2011; Eglinton, 2003; Fox ve Berry, 2008).
Görsel sanat etkinlikleri çocukların mevcut gelişimsel özellikleri, ilgileri, becerileri hedeflenerek planlanmalıdır. Kazanım ve göstergeler motor alanda belirtilen nesneleri maniple etmeye yönelik görünse de sanat tüm gelişim alanlarına yöneliktir. Çocuklar boyalar ile doku çıkartırken bilişsel alanda benzerlik ve farklılıkları ayırt edebilir, dil alanında boyalara ilişkin yeni sözcükler edinebilir, boyaların verdiği mutluluk ile sosyal duygusal alanda motivasyonlarını artırabilir ve özbakım alanında yapılan bir çalışma için beden ve çevre temizliği sorumluluğunu kazanabilirler. Bunun için sanat etkinlikleri çocuk için anlamlı ve çocuğun tüm öğrenme deneyimlerine uygun olmalıdır. Sanat etkinlikleri planlanırken çocuklara sadece bir değil birden fazla seçenek sağlanmalıdır. Boyalar için bir alan, oyun hamuru için bir alan kolaj veya artık materyallerle çalışma için başka bir alan düzenlenerek çocuklara seçim özgürlüğü tanınabilir. Çocuklar her bir alanı döngüsel olarak gezerek daha çok kazanım elde edebilirler.
Öğretmenlere Öneriler,
-Sanat eğitiminde öğretmen kolaylaştırıcı bir role sahiptir. Ortam, materyal, yöntem ve zaman bakımından çocuğa amacına uygun kolaylıkları sağlar.
-Eğitimde model alma çocuklar için çok etkili bir yöntemdir. Sanatın iyi planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi için eğitimcinin de öncelikle sanat ve estetik duyarlılığının olması gereklidir. Sanat çalışmaları takip edilmeli, eğitim ortamında ressamların, heykeltıraşların, mimarların çalışmalarına yer verilmeli, sanatçı ebeveynler veya konuklar sınıfa davet edilmelidir.
-Günlük hayatta karşılaşılan her durumdan sanat eğitimi açısından yararlanılmalıdır. Örneğin karlı havalarda kar renklendirilerek kardan resim, baharda çimenlerden resim yapılabilir.
-Sanat eğitiminde, ürün odaklı olunmamalı süreç odaklı olunmalı, çocuğun gelişimsel olarak kazanımları esas alınmalıdır.
-Görsel sanat eğitiminde sadece resim çalışmalarına değil, fotoğrafçılık, tasarım vb. diğer tüm sanat dallarına programda yer verilmeye çalışılmalıdır.
-Sanat etkinlikleri sırasında çocukla sanatsal iletişim kurulmalı, çocuğun öz ifadesi desteklenmelidir.
-Sanat etkinlikleri sürecine ilişkin görüntülü kayıtlar alınmalı ve çocukların portfolyosuna konulmalıdır. Süreç sonunda ortaya çıkan bireysel veya grup çalışmaları ortamda oluşturulan alanda sergilenmelidir.
Sanat eğitiminin amacı çocukları sanatçı ya da sanat tarihçisi yapmak değil, sanat aracılığı ile yaratıcılıklarını ve duygularının ifadesini kolaylaştırmak, sanatsal farkındalıklarını artırmaktır. Sanat zengin bir alandır ve her çocuğun bireysel ihtiyaçlarına cevap verebilecek birçok yöntem ve teknik vardır. İyi bir planlama ile çocukların bu alandan en etkin şekilde yararlanmaları sağlanabilir.
