Öğr. Gör. Buse Kerigan'ın Çocuk Edebiyatı dersi materyal tasarımları

Çocuk, 18 yaşına kadar herkesin sahip olduğu durumdur. (UNICEF, 2004). Çocuk edebiyatı ise, 2-14 yaş arası çocukların ihtiyacını karşılamak amacıyla, bu yaş aralığındaki kişilerin hayal, duygu ve düşüncelerine yönelik hazırlanan sözlü ve yazılı eserlerin tümüdür (Tür & Turla, 2010). Çocukların büyüme ve gelişmelerine; hayallerine, duygularına, düşüncelerine, yeteneklerine ve zevklerine hitap eden, eğitirken eğlenmelerine katkıda bulunan sözlü ve yazılı verimlerin tamamıdır. Çocuk için kitap her zaman ilgi çekicidir. 0-6 yaş çocuk-kitap ilişkisine bakıldığında her yaşta farklı özelliklerin önem kazandığı görülmektedir. Çocuk edebiyatının kapsamı içerisinde;

• İki yaşa kadar (ilk kitaplar olarak adlandırılır), daha çok çevresinde gördüğü, tanıdığı, kullandığı nesnelerin resimlerinden oluşan tek figürlü, bir hikayesi olmayan adeta onun için oyuncak özelliği taşıyan karton veya bez kitaplar ilgisini çeker.
• 2-3 yaşta ise dilini geliştirme çabası yoğunlaşan çocuk sözcük hazinesini geliştirir. Dilin temel yapısını öğrendiği, çok sözcüklü birleşimler yaptığı, işaret sıfatları, işaret zamirleri, olumsuz yapıları ve soruları kullanmaya başlar. Bu dönemde ses tekrarlarının olduğu, tekerleme tarzı ürünleri defalarca dinlemeyi tercih ettikleri görülmektedir.
• 3-4 yaşta artık çocuk dilin temel yapısını öğrenmiştir. Duygu ve düşünceleri, ilişkilerini dil yoluyla ifade edebilir. Yaşadığı olaylar ile ilgili resimli kitaplara ilgi duyar. Anlatılan olay ile resim arasında ilişki kurmaya başlar. Kendisine okunan kısa resimli hikayeyi dikkatle dinler ve tekrar tekrar okunmasını ister.
• 4-5 yaşlarında ise dil doğru ve kolayca kullanılan bir iletişim aracı haline gelmiştir. Sözcük sayısında artış vardır. Dilbilgisi kurallarına uygun konuşma başlamıştır.
• 6 yaşına doğru ise artık sözcük sayısı ortalama 2000 kadardır. 4-5 yaşta daha çok hayal gücüne dayanan hikayelerden hoşlanırken, 6 yaşta gerçeğe ait şeyler öğrenmek ister. Doğa olayları, uzay, hayvanların yaşantıları, makinalar çocukların ilgisini çeken konulardır. Ayrıca kendilerine hikaye yaratmaktan çok hoşlanırlar.

 

Çocuk Edebiyatı neden önemlidir?

• Günümüz toplumlarında çocuğun başlangıçta aile çevresi sınırlanan dünyası arkadaş çevresi, görsel ve işitsel kitle iletişim araçlarıyla radyo, televizyon, sinema, gazete ve kitap gibi uyarıcılarla da gelişmektedir. Çocukların çeşitli araç-gereçlerle oyuncak ve kitaplarla dokunarak, oyun oynayarak, uyarıcı ve geliştirici bir ortamda büyümeleri gelişim ve uygarlık düzeyini de arttırmaktadır. Gelişmiş ülkelerin bu ortamın oluşmasında çağdaş eğitimin gereği olarak üzerinde titizlikle durdukları, bilimsel yaklaşımlarla ele aldıkları bir alan haline gelen çocuk kitapları, dergi ve çizgi filmler birer eğitim aracıdır. Bunlar çocuğun duyum, algı ve beğenilerini kalıcı biçimde etkiler.

Erken çocukluk döneminde kitap deneyiminin yararları

• Bebeğin gözlerini bir yere odaklamasına ve çevresindeki nesneleri tanımasına, dil gelişimine, dinleme becerisinin artmasına yardımcı olur.
• Duygusal bilincin oluşmasını, temel kavramların pekiştirilmesini, düşüncenin uyarılmasını, deneyimlerin artmasını sağlar.
• İyi bir okuma modeli oluşturur ve çocuğun sosyal-duygusal gelişimi için önemli olan fiziksel yakınlığı kurar.
• Kurduğu okuyucu-çocuk bağlılığı ile yetişkinle iletişim kurma becerisini olumlu yönde destekler.
• Çocuğun dünya ile olan iletişimini kuvvetlendirir.
• Erken dönemde yaş, gelişim ve ilgisine uygun edebiyat türleri ile karşılaşan çocuğun dil ve zihinsel gelişimi, duygusal ve sosyal gelişimi olumlu yönde etkilenir.

 
 
“Çocuk Edebiyatı” dersi kapsamında 0-18 yaş aralığındaki çocuklara öğrencilerle birlikte kitaplar tasarlanılmıştır.  Öncelikle her öğrencinin hangi yaş grubuna uygun ve nasıl bir kitap tasarlamak istediği ile ilgili planlama yapılmıştır. Planlama yapıldıktan sonra uygun malzeme seçici konusunda araştırmalar yapılmış ve öğrencilerin yaratıcılıklarını kullanabilecekleri şekilde çalışmalarına başlamaları için yönlendirmeler gerçekleştirilmiştir. Bu kitaplar içerisinde çocukların bilişsel, dil, sosyal-duygusal ve özbakım becerilerini destekleyen faaliyetler de  bulunmaktadır. Kitaplar yaş grubuna göre farklılaşmaktadır. 0-2 yaş grubu için tasarlanan kitaplar ABC Kitapları olarak isimlendirilirken yapımında çocuklara zarar vermeyecek, keçe, eva, polar, kumaş gibi malzemelerle yapılmış olup makine ya da el dikişinden meydana gelmiştir. 3-6 yaş grubu kitapları arasında hikayelerin öğrenciler tarafından yazılıp, çizildiği ve boyandığı akabinde a3 ya da a4 formatına getirildiği örnekler bulunmaktadır.