HIV ve AIDS

HIV, insanlarda immün yetmezliği, enfeksiyon olarak tanımlanır. HIV grip gibi başlar. Bu safhasına Akut Retroviral Sendrom (ARS) denir. Savunma sistemimizi sağlayan hücre sayısında azalma olur, daha sonra lenfler genişler ve lenfodenopati görülür. Ağız yaraları ve buna bağlı olarak enfeksiyonlar görülür. HIV’de ağırlık kaybı(yağsız vücut kitlesi kaybı) görülür bu duruma wasting sendromu denir. Yağ dokusu kaybolur bu durumda lipodistrofi görülür. Metabolik bozuluk olarak yağ bezleri görülür.Gece terlemesi diyare, karın ağrısı, cilt kuruluğu ve halsizlik gibi başka rahatsızlıklar da görülebilir.

AIDS ise enfeksiyonun ileri sahfası, edinilmiş bağışıklık hastalığıdır. Bulaşıcı ve ölümcül bir hastalıktır. Cinsel yolla, kan yoluya, anneden bebeğe doğum öncesi,sonrası ve anne sütüyle bulaşabilir. AIDS’den kuşkulananlara ‘‘ eliza’’ testi yapılır. Tıbbi tedavi ile beslenme desteği gereklidir.
 

HIV Enfeksiyonları ve Beslenme
 
Ortaya çıkan metabolik değişiklikler ve yetersizliğe göre tedavi yapılır. Beslenme durum değerlendirmesi yapılır. İlaçlarla besinlerin etkileşiminin bilinmesi gerekir. Bu hastalıkta önemli noktalar; vücut bileşimi değişir ve erime sendromu ortaya çıkar. Erime sendromu, enerji ihtiyacının karşılanamaması, vücut proteinlerinin yıkımı ve kas kaybıdır. İdeal ağırlığın %60’ının kaybı ölümle sonuçlanır.

Yetersiz diyet alınımında immün sistem bozulur. Savunma sistemi zayıflar, enfeksiyonlara karşı direnç azalır. C-reaktif proteinlerde artma görülür ve bu durum enfeksiyon varlığını gösterir. Ağırlık kaybındaki % 5’lik azalma ölüm riskini 2.5 kat artırır. Çocuklarda HIV varlığı büyümeyi yavaşlatır. Boy uzaması yavaşlar.

Birçok nedenle emilim bozukluğu malabsorbsiyon görülür. Serum albümin ve prealbümin düzeyinde düşüklük olur. Erişkinlerde %60 oranında görülen en büyük sorun malnutrisyondur. Kişilerde görülen kilo kaybı oranı %20’ye çıkarsa kişi hastaneye yatırılmalıdır. Vücudun %54-55’lik kısmı eridiğinde veya ideal ağırlığın %66’sı kaybolduğunda yaşam sonlanır.

İlaç tedavisi [ HAART (Highly Active Antiretroviral Treatment)] ile beraber beslenme desteği sağlanabilirse hastalığın ömrünü azaltabilir ve yaşam kalitesini artırabiliriz.

 
Beslenme Durum Değerlendirilmesi

Vücut ağırlık kaybı = 100 – ( O andaki ağırlık/genel olduğu ağırlık x100)
Subjektif Global Değerlendirme = Anketteki evet-hayıra göre
Vücut Ağırlık Kaybı %5’den küçük ise malnütrisyon yok
                                   %5-10 arasında ise hafif malnütrisyon
                                   %10-20 arası orta malnütrisyon
                                   %20’den büyük ise ağır malnütrisyon vardır.

Erime Sendromlu AİDS’li hastalarda belirli bölgelerde sırt ve karında yağ birikimi olur. Strese bağlı kabızlık görülebilir. Düşük miktarda testosteron ve büyüme hormonu verilir, kas kütlesi artırılır ve yaşam kalitesi düzenlenir. İlaç tedavisi [ HAART (Highly Active Antiretroviral Treatment)] uygulanırsa hastanın yaşam ömrünü uzatabilir ancak yan etkileri vardır. Bu hastalarda Enerji; BMR x Stres faktörü x aktivite faktörü olarak hesaplanır.

 
Proteinler ve Amino asitler
 
Semptomsuz hastalarda 0.8-1.25 g/kg/gün,  Semptomatik hastalarda 1.5-2 g/kg/gün protein tavsiye edilir.Enerji kaybı başlayınca glutamin önerilir. Triptofan, nikotinik asit olarak verilir. Sistein, İmmun sistem hücre sayısını artırır. Antioksidanlar ile immun sistem desteklenir.
Diyare görülebilir. Diyare görülmesi durumunda bir miktar yağ kısıtlanır. Yağ kısıtlanırsa omega-3 (n-3) ve  probiyotikler önerilir. Kuruyemişler depresyonun önlenmesinde ve kaşeksiyi azaltmada yardımcı olur. Bireylerin sıvı ihtiyacı bulantı, kusma ve ishale göre ayarlanır.

A vitamini eksikliği ölüm nedenlerinden birisidir. A vitamininin yüksek dozu ise toksik etki yapar. Bu nedenle karoten olarak verilmeye devam edilebilir. B vitamini, C ve E vitamini (beraber şekilde) verilmelidir. D vitamini eksikliği varsa takviye edilmelidir. Çinko, bağışıklık sistemini destekleyici etkiye sahiptir.

Gerekirse AIDS hastaları için hazırlanmış enteral beslenme ürünleri ile tıbbı beslenme desteği yapılabilir.